Cổ phần hóa DNNN phải đặt quyền lợi quốc gia lên trên hết, chứ không phải
quyền lợi của một số cá nhân hay cơ quan chủ quản.
Thận trọng với thâu tóm đất vàng bằng quan hệ
Bàn về những thương vụ thâu tóm đất vàng của các đại gia địa ốc trong thời
gian qua, chuyên gia kinh tế-TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, theo tiêu chuẩn của
thị trường, ví như những công ty địa ốc lớn có khả năng thâu tóm được một vài
khu đất ở vị trí đắc địa mà phù hợp với luật pháp và phân khúc thì đó là điều
đáng hoan nghênh vì khi ấy họ có mẹo hay xây nên một vài công trình có lợi cho
chính họ, cho địa phương và nền nhà kinh tế đất nước. Tuy nhiên, ông chú ý, việc
thâu tóm này ví như xảy ra dưới những điều kiện sau thì cần phải xem xét:
Đầu tiên, nếu như việc thâu tóm không phải diễn ra trong một thị trường cạnh
tranh tự do và công bằng mà thông qua các mối quan hệ với quan chức, với các đơn
vị hành chính để trục lợi. Chẳng hạn, có nhiều nhà mua bán địa ốc chưa có chương
trình xây nhưng thấy đây là miếng đất vàng liền nhảy vào chụp lấy. Họ có thể
dùng đa số các phương tiện, từ tài chính đến quan hệ, để thâu tóm miếng đất, gạt
ra ngoài các đối thủ cạnh tranh. Trong trường hợp này, đây là điều không tích
cực và không được hoan nghênh vì một số tổ chức đó đã vận hành thế lực để chiếm
một vài khu đất vàng mà không có công trình thi công.
Thứ hai, tổ chức địa ốc thâu tóm một số khu đất vàng ở vị trí đắc địa với ý
đồ đầu cơ, chờ đến khi nào hàng trên phân khúc khan hiếm thì tung ra để trục lợi
thì nó có cách tạo ra một cơn khủng hoảng đối với phân khúc địa ốc.
Trụ sở Bộ GTVT ở khu đất vàng trung tâm thành phố Hà Nội. Ảnh:
VnEcomomy
Trước băn khoăn nhiều công ty đối tác của các đại gia địa ốc chính là công ty
nhà mặt phố nước cổ phần hóa và chính trong quá trình cổ phần hóa, việc cổ phần
hóa cả đất đai với giá trị không đúng với thị trường có phải là kẽ hở khiến tài
sản Nhà nước bị thất thoát, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, cần phân biệt giữa
quyền sắm được đi kèm với quyền quản lý và quyền sở hữu lưu thông kèm với quyền
quản lý.
nếu như một doanh nghiệp có vốn Nhà nước nắm quyền sắm được, kiểm soát các
tài sản, trong đó có đất đai thì khi doanh nghiệp đó tiến hành cổ phần hóa, tất
cả các tài sản đó sẽ đi cùng với tiến trình cổ phần hóa và cổ đông cũng là người
sắm được một vài tài sản đó. Còn trong trường hợp công ty có vốn Nhà nước chỉ
nắm quyền quản lý chứ không sắm được đất của Nhà nước thì phải trả lại trước khi
cổ phần hóa.
"Trước khi cổ phần hóa phải rạch ròi tài sản nào công ty thực sự được mua
được và tài sản nào tổ chức chỉ được quyền sử dụng mà thôi, cũng như phương Tây
có câu: Của Cesar phải trả lại cho Cesar. ví nhưmột số tổ chức cổ phần hóa lợi
dụng điều này để kéo đa số những tài sản đáng lý không thuộc quyền sắm được của
họ mà chỉ được sử dụng mà thôi, vào cổ phần hóa để chia chác cho các cổ đông mới
thì đây là việc lạm dụng tài sản Nhà nước", ông Hiếu xem xét.
Tránh phá vỡ quy hoạch
Trong khi đó, TS Phạm Sỹ Liêm, Phó Chủ tịch Tổng hội xây dựng Việt Nam,
nguyên Thứ trưởng Bộ xây dựng lại chú ý đến một khía cạnh khác khi các doanh
nghiệp địa ốc lớn thâu tóm đất vàng, đó là vấn đề quy hoạch thành thị.
"Về mặt quy hoạch thành phố, lâu nay chúng ta chỉ coi trọng phát triển các
khu thành phố mới, còn quy hoạch cải tạo các thành thị hiện có thì không có hoặc
rất sơ sài. Quy hoạch cải tạo này phải thực hiện đồng bộ, cái gì giữ lại, cái gì
thay đổi, cái gì bỏ di chuyển... cải tạo bên trên đồng thời phải cải tạo hạ tầng
(đường, điện, nước...) thì mới tương xứng. Nhưng hiện tại, như Hà Nội, ai nhón
được miếng đất nào thì nhón.
một vài nhà mua bán bây giờ phải xác định rằng, ai là người thực hiện quy
hoạch đô thị, kể cả quy hoạch cải tạo? Chính là các nhà mua bán nhà đất. Sự tham
gia của các nhà kinh doanh BĐS vào việc cải tạo đô thị là đúng và rất đáng hoan
nghênh, có điều phải tuân theo quy hoạch. Nhưng thực tế cho thấy chúng ta đang
không có quy hoạch, ai nhón được miếng đất nào thì xây nhà cao tầng trong khi hạ
tầng không thay đổi, hoặc là xây chen, như thế không phải là cải tạo. Đây là
nhược điểm rất lớn của quản lý quy hoạch, mà cụ thể là Hà Nội", ông Liêm chỉ
rõ.
Nguyên Thứ trưởng Bộ thi công thẳng thắn chỉ ra rằng có bi kịch cấu kết giữa
quan chức với nhà kinh doanh BDS chứ không phải các nhà mua bán BĐS được đóng
vai trò chính chủ thể trong việc cải tạo thành phố. Chẳng hạn, các chợ dân sinh
bỗng một ngày biến thành các tòa cao ốc khiến người dân rất lúng túng, cuối cùng
họ phải họp chợ trên vỉa hè, trong khi chỗ chính Sau thời điểm xây dựng xong dù
kêu gọi tiểu thương vào nhưng lại đưa họ xuống tầng hầm hay lại lấy giá cả
thuê cao quá nên chẳng ai vào.
Hay khi các nhà máy, các bộ ngành di dời trụ sở ra ngoại thành, trụ sở cũ đều
ở trong nội thành và đều là đất đắc địa. một số mảnh đất vàng ấy đều được các
nhà kinh doanh BĐS ngắm nghía. Việc ngắm nghía của họ không có gì sai bởi động
cơ của họ là lợi nhuận. Vấn đề chính, theo TS Phạm Sỹ Liêm chính là quan chức
Nhà nước đã không làm tròn nhiệm vụ quản lý quy hoạch và để bị mua chuộc.
Từ sự trải nghiệm của địa cầu, ông thấy rằng, họ quy hoạch không chỉ ở bên
trên mà quy hoạch cả không gian ngầm phía dưới. Ở trọng tâm các đô thị như
Tokyo, Bắc Kinh không gian ngầm phía dưới rất phát triển, dành đối vớigiao
thông, buôn bán, làm nơi đậu xe... Chính vì thế, ông nhấn mạnh, khi các tổ chức
địa ốc thâu tóm được đất vàng phải giữ được bản sắc của đô thị. Chẳng hạn, khu
phố cổ phải quy hoạch, cải tạo chứ chẳng thể chen nhà cao tầng vào đó.
"hiện tại khu Ba Đình tự nhiên lên một số khu nhà cao tầng, sau Nhà hát Lớn
có những tòa nhà 9-10 tầng, hay cạnh hồ Hoàn Kiếm cũng thế, nhìn xa xa cũng
thấy. Ngày xưa họ còn định xây Bách hóa Tràng Tiền lên cao nhưng UBND TP Hà
Nội không đồng ý mà chỉ cho cải tạo nên lúc này mới được như thế, còn nếu cho
lên cao có khi hồ Hoàn Kiếm biến thành cái ao", ông Liêm nói.
Và vị chuyên gia chỉ thẳng, bởi năng lực quản lý của một số người quản lý quy
hoạch và đạo đức công vụ đều yếu nên nó mới sinh ra sự lộn xộn như thế.
Chính vì thế, để tránh kịch bản đất vàng Sau khi bị thâu tóm biến thành rừng
địa ốc, phá vỡ quy hoạch thành phố, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng: việc cổ phần
hóa các tổ chức nhà nước cần phải có nhiều bên tham dự, thậm chí nó phải ở trong
một ủy ban hay một hội đồng trong đó có sự giám sát Quốc hội, sự tham dự của Bộ
số tiền, của các cơ quan chủ quản. Các đơn vị này sẽ giám sát việc mua bán và
việc mua bán ấy phải đặt quyền lợi của quốc gia lên trên hết, chứ không phải
quyền lợi của một số cá nhân nào hoặc quyền lợi của cơ quan chủ quản.
Cũng để tránh thất thoát tài sản Nhà nước khi trụ sở của nhêều bộ ngành đã và
đang được bán chỉ định hoặc dưới hình ảnh thức đấu thầu, theo TS Hiếu phải chú ý
quy trình của đấu thầu. Cụ thể, phải đấu thầu công khai, minh bạch và không có
chuyện đi lại tay trong khi đấu thầu.
"Có rất nhiều cuộc đấu thầu diễn ra khi nhà thầu và người gọi thầu cấu kết
với nhau để cuối cùng bên tham dự đấu thầu biết được bên gọi thầu cần một vài
tiêu chí gì để có mẹo hay đáp ứng và gạt những đối thủ tranh đua khác ra ngoài.
Vì thế, quy trình đấu thầu phải triệt để thực hiện công khai, minh bạch và công
bằng đối với tất thẩy, phải có một cơ quan, hội đồng giám sát đấu thầu nhằm
chắc chắn đúng tiến trình", TS Hiếu nói.
TS Phạm Sỹ Liêm coi xét thêm, việc bán trụ sở bộ ngành theo hình ảnh thức đấu
thầu phải được đặt trong quan hệ với quy hoạch. mua bán đấu thầu cho ai vào, làm
cái gì mới là điều quan trọng. từ đó, phải quy hoạch trước, sau đó đấu thầu các
lô đất theo đúng quy hoạch ấy.
